13. สมฺมาปริพฺพาชนียสุตฺต-(มหาสมยสุตฺต)-วณฺณนา

[362] ปุจฺฉามิ มุนิํ ปหูตปญฺญนฺติ สมฺมาปริพฺพาชนียสุตฺตํ, ‘‘มหาสมยสุตฺต’’นฺติปิ วุจฺจติ มหาสมยทิวเส กถิตตฺตาฯ กา อุปฺปตฺติ? ปุจฺฉาวสิกา อุปฺปตฺติฯ นิมฺมิตพุทฺเธน หิ ปุฏฺโฐ ภควา อิมํ สุตฺตมภาสิ, ตํ สทฺธิํ ปุจฺฉาย ‘‘สมฺมาปริพฺพาชนียสุตฺต’’นฺติ วุจฺจติฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถารโต ปน สากิยโกลิยานํ อุปฺปตฺติโต ปภุติ โปราเณหิ วณฺณียติฯ

ตตฺรายํ อุทฺเทสมคฺควณฺณนา – ปฐมกปฺปิกานํ กิร รญฺโญ มหาสมฺมตสฺส โรโช นาม ปุตฺโต อโหสิฯ โรชสฺส วรโรโช, วรโรชสฺส กลฺยาโณ, กลฺยาณสฺส วรกลฺยาโณ, วรกลฺยาณสฺส มนฺธาตา, มนฺธาตุสฺส วรมนฺธาตา, วรมนฺธาตุสฺส อุโปสโถ, อุโปสถสฺส วโร, วรสฺส อุปวโร, อุปวรสฺส มฆเทโว, มฆเทวสฺส ปรมฺปรา จตุราสีติ ขตฺติยสหสฺสานิ อเหสุํฯ เตสํ ปรโต ตโย โอกฺกากวํสา อเหสุํฯ เตสุ ตติยโอกฺกากสฺส ปญฺจ มเหสิโย อเหสุํ – หตฺถา, จิตฺตา, ชนฺตุ, ชาลินี, วิสาขาติฯ เอเกกิสฺสา ปญฺจ ปญฺจ อิตฺถิสตานิ ปริวาราฯ สพฺพเชฏฺฐาย จตฺตาโร ปุตฺตา – โอกฺกามุโข, กรกณฺฑุ, หตฺถินิโก, สินิปุโรติ; ปญฺจ ธีตโร – ปิยา, สุปฺปิยา, อานนฺทา, วิชิตา, วิชิตเสนาติฯ เอวํ สา นว ปุตฺเต ลภิตฺวา กาลมกาสิฯ

อถ ราชา อญฺญํ ทหรํ อภิรูปํ ราชธีตรํ อาเนตฺวา อคฺคมเหสิฏฺฐาเน ฐเปสิฯ สาปิ ชนฺตุํ นาม เอกํ ปุตฺตํ วิชายิฯ ตํ ชนฺตุกุมารํ ปญฺจมทิวเส อลงฺกริตฺวา รญฺโญ ทสฺเสสิฯ ราชา ตุฏฺโฐ มเหสิยา วรํ อทาสิฯ สา ญาตเกหิ สทฺธิํ มนฺเตตฺวา ปุตฺตสฺส รชฺชํ ยาจิฯ ราชา ‘‘นสฺส วสลิ, มม ปุตฺตานํ อนฺตรายมิจฺฉสี’’ติ นาทาสิฯ สา ปุนปฺปุนํ รโห ราชานํ ปริโตเสตฺวา ‘‘น, มหาราช, มุสาวาโท วฏฺฏตี’’ติอาทีนิ วตฺวา ยาจติ เอวฯ อถ ราชา ปุตฺเต อามนฺเตสิ – ‘‘อหํ, ตาตา, ตุมฺหากํ กนิฏฺฐํ ชนฺตุกุมารํ ทิสฺวา ตสฺส มาตุยา สหสา วรํ อทาสิํฯ